2019-07-16

Materiał VHM – co warto wiedzieć

Chyba mało który materiał narzędziowy jest tak bardzo popularny jak węgliki spiekane. Pod tą dość ogólnikową nazwą kryje się spiek węglików o bardzo wysokich temperaturach topnienia, co tytanu i wolframu. Istotnym składnikiem węglików jest też kobalt, który w reakcji spiekania pełni rolę substancji wiążącej.

Materiał VHM a inne metale

Węgliki spiekane, które zamiennie nazywa się materiałem VHM, mogą składać się – oprócz wymienionych metali – z różnych dodatkowych składników, takich jak węgliki tantalowe i niobowe a także chromowe i cyrkonowe. Zaobserwowano również, że w niektórych spiekach wprowadzenie nowego, zupełnie innego metali wiążącego, przedkłada się na inne właściwości produktu finalnego. Tym samym, powstały spieki, w których rolę materiału wiążącego odgrywa nikiel, bądź wanad.

Węgliki spiekane wykorzystuje się do produkcji frezów VHM.

Właściwości węglików w świetle ich zastosowania

Materiał VHM charakteryzuje się wysoką odpornością na ciepło, ścieranie i dużą twardością. Niestety jest on też kruchy i kosztowny w produkcji, co ogranicza jego zastosowanie wyłącznie do niewielkich elementów narzędzi, w tym płytek widiowych i ostrzy tokarskich.

W zależności od zastosowania, węgliki dzielimy na następujące podgrupy:

węgliki stosowane w wierceniach górniczych, (oznaczone jako B),
węgliki stosowane w obróbce skrawaniem, (oznaczone jako S/H/U),
węgliki stosowane w obróbce plastycznej, (oznaczone jako G).

Powyższe oznaczenia definiują zastosowanie konkretnych wyrobów spiekowych.

Tym samym:

Węgliki oznaczone literą S, są stosowane w obróbce metali, w których procesie obróbki powstaje długi i ostry wiór.
Połączenie liter S i M oznacza, że tak oznaczone węgliki wykorzystuje się przede wszystkim do frezowania.
Litera H oznacza z kolei, że konkretny węglik jest przeznaczony przede wszystkim do materiałów, których obróbka prowadzi do powstania krótkiego, bądź ziarnistego wióra (np. w przypadku żeliw).
Litera U jest skrótem od słowa „uniwersalny” i właśnie takie zastosowanie oznacza (zarówno długi, jak i krótki wiór).
Spieki oznaczone literą B oznaczają z kolei rozwiązania stosowane w kontekście zbrojenia urządzeń i instalacji górniczych.
Spieki z oznaczeniem G stosuje się przede wszystkim w obróbce plastycznej i w produkcji narzędzi górniczych.

Oznaczenia dodatkowe i ich znaczenie

W nazwach katalogowych można się też spotkać z dodatkowymi oznaczeniami w postaci cyfr towarzyszących w/w literom. Z reguły im wyższa cyfra, tym większa ciągliwość danego spieku. Zdarza się też, że na końcu oznaczenia gatunku węglika pojawiają się inne, dodatkowe litery. Najczęściej symbolizują one zastosowanie dodatkowych metali, np. tantalu i niobu (litera S). Czasami wprowadza się też do oznaczenia literę X, która usytuowana na końcu, definiuje spieki stosowane do frezowania żeliwa.